Chào mừng các bạn đến với hành trình chinh phục tiếng Anh! Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá những phương pháp hiệu quả nhất để suy nghĩ bằng tiếng Anh như người bản xứ, hoặc ít nhất là như những người Việt nói tiếng Anh một cách trôi chảy.
Tại sao chúng ta vẫn chưa thể suy nghĩ bằng tiếng Anh một cách tự nhiên? Nhiều bạn đã có vốn từ vựng và ngữ pháp khá tốt, nhưng khi giao tiếp lại thường mắc phải lỗi dịch từ tiếng Việt sang tiếng Anh. Điều này dẫn đến tình trạng nói “word by word”, thiếu tự nhiên và chậm chạp. Ví dụ, khi muốn nói “Tôi muốn đi ra ngoài chơi nhưng tôi rất bận”, bạn có thể loay hoay mãi và cuối cùng thốt ra câu “I want to go out but I very busy”. Thậm chí, có khi bạn còn quên mất ý định ban đầu của mình.
Thực tế là, từ vựng và ngữ pháp chỉ là một phần của vấn đề. Một phần quan trọng khác nằm ở việc não bộ của bạn chưa được chuẩn bị sẵn những cấu trúc câu thông dụng để bật ra một cách nhanh chóng. Bộ nhớ của bạn chưa “load” đủ dữ liệu, giống như iCloud cần thời gian để tải xuống. Theo tôi, vấn đề không nằm ở việc bạn giỏi hay lười, mà nằm ở cách chúng ta đang học: dịch ngược lại. Hầu như ai cũng mắc phải lỗi này khi học một ngôn ngữ mới. Mỗi khi muốn diễn đạt điều gì đó, bạn lại luyện tư duy tiếng Anh bằng cách dịch từ tiếng Việt. Đây chính là lý do khiến bạn phản xạ chậm, cảm thấy bí từ và chưa thể giao tiếp tiếng Anh tự tin.
Từ bé, chúng ta đã học tiếng Anh như một môn học, chứ không phải như một ngôn ngữ để sử dụng. Vì vậy, việc phải dịch từ tiếng mẹ đẻ sang một ngôn ngữ khác là điều dễ hiểu.
Vậy, làm thế nào để bắt đầu suy nghĩ bằng tiếng Anh? Khi tìm kiếm trên Google với cụm từ “How to think in English”, bạn sẽ thấy vô vàn lời khuyên. Tuy nhiên, nhiều lời khuyên mang tính lý thuyết, khó áp dụng vào thực tế. Ví dụ như “immerge yourself in English”, “stop translating in your head” hay “use a monolingual dictionary”. Nghe thì có vẻ hợp lý, nhưng khi bắt tay vào thực hiện lại không hề dễ dàng.
Tôi sẽ điểm qua một vài lý thuyết phổ biến:
Nghe tiếng Anh mỗi ngày: Xem phim, nghe podcast, YouTube. Đây là cách học tiếng Anh kinh điển. Tự nói chuyện với bản thân bằng tiếng Anh: Ví dụ như “What should I eat today?” hay “I’m so tired today.” Viết to-do list hoặc nhật ký bằng tiếng Anh. Sử dụng từ điển Anh – Anh. Ngừng dịch trong đầu. Kiên trì mỗi ngày một chút.
Đó là những lý thuyết nghe có vẻ hơi “lý thuyết”. Bây giờ, chúng ta sẽ đến với phần mà bạn có thể thực hiện ngay lập tức.
1. Tập thói quen gọi tên mọi thứ xung quanh bằng tiếng Anh:
Ví dụ, bàn phím là “keyboard”, cameraman và nhà sản xuất là “producer” và “cameraman”, cái que đọc chữ là “cue”, giá sách là “bookshelf”, tủ lạnh là “fridge”. Khi ra đường, bạn gặp một doanh nhân giàu có, hãy nghĩ ngay đến “Wealthy businessman”. Một chiếc xe đẹp là “super car”. Dần dần, khi bạn tiếp cận mọi thứ dưới góc độ tiếng Anh, bạn sẽ xây dựng được vốn từ vựng và tạo ra phản xạ tự nhiên. Khi cần nói, bạn có thể bật ra ngay lập tức. Cách này đơn giản hơn nhiều so với việc học thuộc hàng chục từ một lúc, rồi lại quên ngay vào ngày hôm sau.
2. Luyện combo câu ngắn:
Tương tự như cách học từ vựng, hãy bắt đầu với những câu ngắn, đơn giản. Bạn có thể chọn ra một vài tình huống mà mình thường xuyên gặp phải. Ví dụ, khi bất ngờ, bạn có thể nói “No way!” hoặc “Are you serious?”. Khi cần chờ đợi, hãy nói “Hold on” hoặc “Hang up”. Khi cần thời gian suy nghĩ, hãy nói “Let me think about it” hoặc “Wait a minute”. Đó là những câu phản xạ đời thường, gần gũi mà bạn có thể bật ra ngay lập tức. Hoặc khi ra ngoài, bạn thấy một cô gái rất xinh, hãy nghĩ “She’s gorgeous!”. Khi nhìn thấy một món đồ đẹp, hãy nghĩ “It’s beautiful” hoặc “I really want it”.
Hãy tự nói chuyện với bản thân bằng tiếng Anh, trong môi trường không bị phán xét (tức là trong đầu bạn). Dần dần, bạn sẽ quen với việc luyện tư duy tiếng Anh.
3. Tự nói chuyện bằng tiếng Anh:
Đây chắc chắn là cách dành cho người hướng nội. Thực ra, kể cả khi nói tiếng Việt, tôi cũng hay nói chuyện một mình. Vì vậy, khi nói tiếng Anh, tôi không cảm thấy ngại ngùng hay sợ bị đánh giá. Cứ nói những gì mình nghĩ. Quan trọng là, bạn không cần phải nói những điều phức tạp. Chỉ cần bắt đầu với “I’m hungry” hoặc “What should I do now?”. Sau này, khi đã “advanced” hơn, bạn có thể nói “I’m starving” hoặc “What am I going to do next?”. Cứ nói những gì mình đang nghĩ, trong lúc làm việc nhà, đi bộ, rửa bát, đánh răng. Thay vì nghĩ bằng tiếng Việt, hãy suy nghĩ bằng tiếng Anh. “I’m washing the dishes. I really don’t want to do this. It’s cold today.” Tôi thấy cách này khá hiệu quả, vì nó giúp bạn gắn kết suy nghĩ bằng tiếng Anh với dòng suy nghĩ thật của mình.
4. Tạo môi trường tiếng Anh:
Để việc luyện tư duy tiếng Anh hiệu quả hơn, bạn nên tạo một môi trường tiếng Anh, ngay cả khi bạn sống ở một đất nước không nói tiếng Anh. Học tiếng Anh chỉ bằng cách ngồi vào bàn học là không đủ. Bạn cần để tiếng Anh xuất hiện trong cuộc sống hàng ngày của mình càng nhiều càng tốt, 24/7 càng tốt. Bạn có thể thử một số cách sau:
Đổi toàn bộ ngôn ngữ trên điện thoại, máy tính, iPad sang tiếng Anh: Báo thức là “Alarm”, ghi chú là “Notes”, thư viện ảnh là “Gallery”,… Ban đầu, bạn có thể gặp khó khăn khi tìm kiếm một vài thứ, nhưng sau khi quen rồi, bạn sẽ có phản xạ bằng tiếng Anh luôn. Viết to-do list bằng tiếng Anh: Thay vì viết “Kiểm tra hai kịch bản”, hãy viết “Check two scripts”. Thay vì viết “Đi mua mic mới”, hãy viết “Go get a new mic”. Sử dụng Siri bằng tiếng Anh: Hoặc bất kỳ trợ lý ảo nào trên điện thoại thông minh của bạn.
Tóm lại, quá trình suy nghĩ bằng tiếng Anh sẽ diễn ra theo trình tự: học từ, học câu, học tình huống, sau đó tạo ra phản xạ và lặp lại mỗi ngày. Ví dụ, khi đang mệt mỏi mà vẫn phải rửa bát, hãy nghĩ “I’m so exhausted but I still have to wash the dishes. I’m hating it!”. Dần dần, trong các tình huống khác nhau, bạn sẽ hình thành được phản xạ.
Đó là bốn cách mà tôi nghĩ là bạn có thể sử dụng để luyện tư duy tiếng Anh.
Để hỗ trợ bạn trong quá trình này, tôi giới thiệu công thức 5W, bao gồm Who (Ai), What (Cái gì), Where (Ở đâu), When (Khi nào) và Why (Tại sao). Trong một cuộc trò chuyện, luôn có năm yếu tố này. Ví dụ, một cuộc trò chuyện về ai (Who là chủ thể muốn nhắc đến), họ đang làm gì (What), họ làm việc đó lúc nào (When), ở đâu (Where) và tại sao họ lại làm như vậy (Why). Nếu nâng cao hơn, bạn có thể thêm 1H (How – Họ làm được điều đó như thế nào).
Công thức này giúp bạn triển khai ý tưởng trong đầu nếu muốn nói điều gì đó. Ví dụ, “Tôi đang đi quay bên ngoài nhưng trời nắng quá”. Who là tôi và team của tôi. What là đang đi quay ngoài trời. When là khi trời nắng quá. Where là ở ngoài công viên. Why là vì hôm nay là ngày nóng nhất trong mùa hè. Vậy câu hoàn chỉnh sẽ là: “This morning, my team got caught under the sun while filming because it’s the hottest day of the year.”
Một ví dụ khác về việc điện thoại sắp hết pin: What là điện thoại sắp hết pin. When là ngay bây giờ. Where là lúc tôi đang đứng ngoài đường. Why là vì hôm qua tôi quên sạc. Câu hoàn chỉnh sẽ là: “My phone is about to die because I forgot to charge it yesterday.”
Tóm lại, năm yếu tố này là tạm đủ. Bạn không cần phải nghĩ những câu quá dài. Cứ từ từ, bạn sẽ kéo dài câu nói của mình ra được. Theo tôi, đây là khung đơn giản nhất để não bạn tập suy nghĩ bằng tiếng Anh như người bản xứ và giao tiếp tiếng Anh tự tin.
Chúc các bạn thành công trên hành trình chinh phục giao tiếp tiếng Anh tự tin và suy nghĩ bằng tiếng Anh.
