Chào các bạn, chào mừng các bạn quay trở lại với chuyên mục Tài chính cá nhân của Kho Thóc. Mặc dù có bằng cấp cao và được giáo dục ở những môi trường tân tiến nhất trên thế giới, mình nhận ra rằng không ai, chưa từng có một chương trình nào dạy mình một cách đầy đủ về tài chính cá nhân. Chính vì lỗ hổng trong kiến thức này, mình đã có một khoảng thời gian vô cùng khổ sở ở đầu những năm 30 tuổi để cân đối thu chi trong giới hạn vô cùng hạn hẹp, đối diện với món nợ khủng khiếp, và trong khi đó phải làm việc để nuôi sống gia đình và con nhỏ tại một đất nước đắt đỏ như Mỹ.
Do vậy, trong quá trình tự học về tài chính cá nhân, mình có một đam mê cháy bỏng là mang đến những kiến thức về tài chính cá nhân một cách đơn giản nhất, dễ hiểu nhất tới cho tất cả những ai thiếu hiểu biết và thiếu cơ hội để giáo dục một cách đầy đủ về đề tài này như mình trước đây.
Đây là bài viết thứ ba trong series gồm nhiều bài viết nói về nền tảng tài chính cá nhân. Trong bài viết ngày hôm nay, mình sẽ chia sẻ một phương pháp mà mình nghĩ là tốt nhất trong tất cả các phương pháp để quản lý ngân sách, và bản thân mình đã sử dụng phương pháp này được hơn 10 năm rồi. Và đây là một phương pháp mà mình tin rằng có thể giúp cho tất cả mọi người kiểm soát hoặc là lấy lại sự kiểm soát trong tình hình tài chính của mình.
Phương pháp mà mình nhắc đến có tên là Zero-Based Budget hay còn gọi là kế hoạch tài chính về không. Nói đến không, rất nhiều bạn nói là “À, không, tức là không có tiền.” Thế nhưng mà không phải như vậy. “Không” tức là có tiền.
Phương pháp này về cơ bản rất đơn giản, bạn chỉ cần tập trung vào một công thức duy nhất: tiền vào trừ tiền ra bằng 0.
Tiền vào có nghĩa là gì? Tiền vào là tất cả những khoản tiền mà bạn kiếm được, bạn đổ vào ví của mình. Tiền ra là gì? Tiền ra là những khoản mà bạn chi tiêu và bạn tiết kiệm, bạn trả cho mình. Khi mà tiền vào trừ tiền ra bằng 0. Tại sao phải bằng 0? Bằng 0 có nghĩa rằng là từng đồng tiền bạn kiếm được phải có mục đích cụ thể của nó. Phải làm sao để có thể xoay sở ở trong cái khoản mình kiếm được.
Nếu mà cái khoản của bạn không bằng 0, mà chẳng hạn như là âm, tức là mình đang chi quá nhiều so với khoản mình kiếm được thì mình phải thay đổi khoản chi của mình để công thức trở về không. Nếu mà sau khi trừ, công thức của mình là dương, tức là mình có một khoản dư thì mình phải ngay lập tức cho khoản dư này vào tiền tiết kiệm. Tại vì với khoản dư này mình có thể đầu tư, tiết kiệm, trả nợ, làm một cái gì đấy mà có thể giúp cho bản thân mình tiến lên về phía trước.
Từng đồng tiền mình kiếm được phải được gọi tên, phải có mục đích rõ ràng, và phải tổng hợp để cho tiền vào trừ tiền ra bằng 0. Đây chính là triết lý lớn nhất của phương pháp này và cũng là nền tảng cơ bản nhất của tất cả những cái nghiên cứu về tài chính cá nhân, tất cả những cuốn sách, tất cả những video và tất cả những chuyên gia tài chính cá nhân. Họ cãi nhau, họ không đồng ý rất nhiều điều, nhưng mà về tiền vào và tiền ra thì đây là cái công thức cơ bản nhất mà đa số mọi người đều đồng ý.
Đầu tiên, hãy nói về khoản tiền vào. Tiền vào về cơ bản là lương. Chủ yếu mọi người là lương, ví dụ như là lương của chồng, lương của vợ, lương cả tháng hoặc lương theo từng tuần một. Tiền vào ngoài ra còn có thể là tiền làm thêm, tiền tăng ca, tiền thưởng, hay là một khoản nào đấy mà bạn được tặng, chẳng hạn như là bạn được thừa kế, hay là bạn được tặng tiền, hay là bạn trúng xổ số, hay là bạn chơi game show được tiền.
Nếu các bạn đã xem những bài viết trước của mình về cái vấn đề tại sao mình luôn luôn thiếu tiền ấy, thì mình có nói một cái ý quan trọng là mình phải có kế hoạch tài chính tiền vào từ trước khi mình nhận được lương. Phần lớn mọi người là “À, có lương rồi thì mình mới thấy là à đây là cái khoản tiền mình có được,” nhưng mà mình cần phải có cái tầm nhìn từ trước, tức là mình phải đoán được trước là cái tháng sau này mình sẽ có bao nhiêu khoản tiền vào.
Tất nhiên là con số đấy không cần phải chính xác, chẳng hạn như là bạn là một người mà có tiền lương bấp bênh, ví dụ bạn là freelancer, không chắc chắn là mỗi tháng mình được nhận từng này tiền, nhưng mà về cơ bản trung bình cộng tất cả những cái tháng trước đây của mình thì là khoảng bao nhiêu. Và nếu mà mình cần phải đưa ra một con số mà nó khá là bảo thủ thì con số thấp nhất đấy là bao nhiêu thì mình cần phải có một cái con số về tiền vào này một cách rõ ràng.
Tiền ra là tất cả những khoản tiền mà ra khỏi ngân sách từ ban đầu. Một cái video trước mình có nói rằng cái hiểu lầm lớn nhất của mọi người là không tính khoản tiết kiệm ở trong khoản tiền ra. Kể cả khi mà bạn tiết kiệm mà bạn để ở trong ngân hàng bạn không tiêu thì nó vẫn phải tính được ở trong cái khoản tiền ra này, bởi vì đấy là cái khoản mà bạn sử dụng cái tiền lương để mình rút ra cho quỹ tiết kiệm, buộc phải tính ở trong khoản tiền ra này. Tiết kiệm bao nhiêu tiền thì mình có nói cụ thể hơn trong cái video trước về tài chính cá nhân.
Trong đó mình có nói về một số cái tiêu chí, chẳng hạn như là nếu mà bạn còn trả nợ ấy thì cái khoản tiết kiệm ban đầu hàng tháng của mình sẽ thấp, còn nếu bạn đã trả xong nợ ấy thì mình sẽ tăng cái khoản tiết kiệm khẩn cấp này lên tới 3 tới 6 tháng. Khoảng chi tiêu cơ bản thì khi mà mình có khoản tiết kiệm này thì mình sẽ tính vào khoản tiền ra. Ngoài ra mình cũng có thể tiết kiệm với cái mục đích khác, ví dụ như tiết kiệm để đầu tư, tiết kiệm để mua nhà, tiết kiệm để trả nợ chẳng hạn. Thì tất cả những cái khoản tiền mà liên quan đến tiết kiệm mình để ra một khoản ấy nó phải tính ở hàng đầu.
Cái thứ hai có thể là khoản cho đi. Cho đi có nghĩa rằng là ví dụ như là đợt này là Noel hay là Tết chẳng hạn mình muốn mua quà chẳng hạn, hay mình cũng có thể cho những khoản mà cưới hỏi ma chay này, rồi là từ thiện ở trong phần này. Tức là những cái gì mà mình lấy lương của mình cho người khác, tặng người khác ấy thì đấy là cái khoản cho đi.
Khoản tiếp theo là khoản tiền nhà và tất cả những thứ liên quan đến nhà, chẳng hạn như là tiền thuê nhà này, hoặc là tiền trả góp nhà này, tiền điện tiền nước, tiền internet này, tiền bảo trì này, tất cả những khoản tiền mà nó liên quan đến căn nhà của bạn ấy thì đấy là cái khoản tiền nhà.
Tiếp theo là chi phí đi lại, ví dụ như là xăng xe này, tiền gửi xe này, vé xe buýt này, tiền đi tàu này, tất cả những cái gì mà nó giúp cho bạn di chuyển.
Khoản tiếp theo cũng là một cái khoản rất là lớn đối với nhiều người đấy là khoản ăn uống. Nó có thể bao gồm tiền chợ này, tiền ăn nhà hàng này, tiền uống cà phê này, tiền chia ăn chung với các bạn, hoặc là chia ở cơ quan là các bạn có cái hình thức ăn trưa chung với nhau chẳng hạn. Tức là tất cả những cái gì mà liên quan đến ăn uống ấy thì nó sẽ gộp vào phần này.
Tiếp theo là khoản lối sống hay còn gọi là cái khoản mình muốn ấy, tức là những cái mà nó khiến cho cuộc sống của mình nó vui hơn, đẹp hơn, ví dụ như là quần áo này, giày dép này, túi xách này, đi du lịch này, rồi tiền thuê vú việc này, tiền tập gym này, tiền chăm sóc thú nuôi này, vân vân vân vân, tất cả tất cả những cái khoản tiền mà nó giúp cho bạn duy trì vì cái cuộc sống hiện tại, cái lifestyle hiện tại của mình ấy thì nó sẽ rơi vào cái khoản này. Một điểm lưu ý ở đây là mình nên cho một cái khoản gọi là lặt vặt hoặc là không tên ở cái phần chi phí cuộc sống này, bởi vì trong cuộc sống mình chắc chắn là sẽ có những cái khoản phát sinh.
Khoản tiếp theo là thuế và bảo hiểm. Đúng như tên đấy là những cái khoản thuế cá nhân, thuế thu nhập, hoặc là thuế doanh nghiệp nếu bạn có doanh nghiệp mình phải trả này, rồi những cái bảo hiểm ví dụ bảo hiểm nhân thọ này, bảo hiểm sức khỏe này, bảo hiểm xe này, vân vân, tất cả những cái gì mà nó giúp cho cái cuộc sống của mình được có sự ổn định hơn ấy, cái trách nhiệm của mình ấy thì đấy là cái khoản thuế và bảo hiểm.
Khoản tiếp theo là nợ. Đây là những cái khoản nợ mình phải trả hàng tháng bao gồm cả lãi lẫn gốc. Mình phải tính toán xem là bao nhiêu thì mình cần phải dùng để trả những cái khoản nợ này. Cái sự tính toán nó như thế nào và cái kế hoạch tài chính để mình trả nợ ra sao thì nếu các bạn quan tâm thì mình đã làm hai cái video nói rất là cụ thể cái phương pháp để trả nợ và cách mình tăng thu giảm chi và trả nợ trong quá trình mà mình bị nợ như thế nào.
Đây là cái mô hình cơ bản nói về cái quá trình tiền vào và tiền ra. Tất nhiên là bạn cũng có thể có những cái phần hoặc là phân khúc có những cái mảng nào nói khác so với cái phần mà mình chia sẻ, nhưng mà về cơ bản cái quan trọng nhất là mình phải làm sao để cái tiền vào và tiền ra phải bằng 0.
Làm sao mình có thể thực hiện kế hoạch tài chính này trong thực tế? Cái tỉ lệ phân bổ từng mảng mình cần phải thu chi như thế nào? Và có những cách nào để mình có thể kiểm soát để chắc chắn là tiền vào trừ tiền ra của mình bằng không? Thì mình sẽ chia sẻ cụ thể hơn trong video tiếp theo của series này, trong đó mình sẽ nói về ba phương pháp thủ công, bán tự động và tự động để thực hiện Zero-Based Budget. Chào mọi người và hẹn gặp lại các bạn ở trong series này ở những bài viết khác nhé. Bye.
